Parisdə "Dünya gözəli" seçilən azərbaycanlının həyatı və faciəsi




      Bölmə: Sosial Tarix: 27.08.2023 / 15:55

Fotoda Sankt-Peterburq, Moskva, Paris kimi o dövrün ən kübar şəhərlərində hamını öz gözəlliyi ilə heyrat etmiş Sona xanım Mehmandarovadır. O, Lənkəran şəhərinin qradonaçalniki Nağı bəy Mehmandarovun qızı, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin müdafiə naziri Səməd bəy Mehmandarovun qardaşı qızı idi. 

Nağı bəyin qızı Sona Mehmandarova 1894-cü ildə, bəzi mənbələrdə isə 1896-cı ildə Lənkəranda dünyaya gəlib. Sona xanım gənc yaşlarından şəhərin ilk gözəli kimi tanınırdı. Bundan əlavə, o, iki tanınmış nəsilin davamçısı idi. 

1. Atası Nağı bəy Qarabağ xanları nəslindən, zadəgan Mehmandarovlardan idi. 
2. Anası Bikə xanım praporşik Əbulfət xan Talışınskinin qızı, zadəgan talış xanlığının ailəsindən idi.

Sona xanıma elçi gələnlərin sayı-hesabı yox idi. Kimisi onun gözəlliyinə, kimisi mövqeyinə, kimisi də nəslinə tamah salırdı. Nağı bəy nəzakətlə hamıdan imtina edib, seçimi qızı edəcək deyə cavab verirdi. 1910-cu ildə varlı tacirlərin nəslindən olan Əhməd bəy Zeynalov Sona xanımdan rədd cavabı alaraq ona yox deyən Nağı bəyi öldürmək qərarına gəlir. Gecə bir yoldaşla Nağı bəyin evinə gedən cinayətkarlar onu ölümcül yaralayır. Onlar hər şeyi Lənkəran rəhbərinin gözlənilmədən yoxa çıxması kimi təqdim etməyə çalışaraq, meyiti götürüb dənizdə batırıblar. Lakin bir neçə ay davam edən istintaq qatilləri üzə çıxarıb, onlar 25 il cəza alaraq, Sibirə sürgün olunub.
Qeyd edim ki, bu günə qədər sosial mediada və saytlarda guya Tuğra xanım özü iştirak edib deyə məlumatlar yayılır. Tuğra xanım heç bir zaman gözəllik müsbiqəsinin iştirakçısı olmayıb. Onun adı əslində Sona xanımın istifadə etdiyi addır və bu adla qalib olub. Mir Əsgərxan Talışinskinin qızı Tuğra xanım (əslində sənədlərdə adı Toğrabəyim yazılır) Talışinskaya heç bir zaman gözəllik müsabiqəsində iştirak etməyib. Onun adının bu cürə hallanması Sona xanımın öz adı əvəzinə ondan istifadə etməsi olub. Qeyd edim ki, Lənkəranda bu gün "Xan Evi" adı ilə tanınan gözəl və qədimi binanı Mir Əhməd xan Tuğra xanım (Toğrabəyim) üçün tikib. 

O dövrdə Tiflis Qafqazın baş şəhərlərindən və çoxsaylı şirkətlərin cəmləşdiyi yer sayılırdı. Onu imperiyanın hər yerindən insanlar ziyarət edirdi. Şəhərdə xidmət edən bir çox rus məmurları və hərbçiləri böyük ailələrdən idilər. Tiflisdə keçirilən müsabiqədəki qələbə istənilən gözəllik müsabiqəsində yüksək yer tutmağı praktiki olaraq təmin edirdi. Burada qalib olan Sona Tiflisdə keçirilən digər müsabiqəyə qatılır və burada "Qafqaz incisi" tituluna layiq görülür. O, Tiflisdən sonra Sankt-Peterburqa yola düşür və burada da birinciliyə layiq görülür. Sona xanım 1912-ci ilin sonunda Parisdə keçirilən beynəlxalq əhəmiyyətli müsabiqədə qalib gələrək, "Dünya gözəli" titulu - "Qran-Pri" sahibi olur və məşhurluğu dünyaya yayılır.

Parisdəki qələbə əyalətdən olan bir qız üçün əsl zəfər idi. Dünyanın aparıcı qəzetləri qalibin, zümrüd tac başında olan Sona xanım Mehmandarovanın şəklinin ilk səhifəsində verirdi. Hara gedirdi onu qəhrəman qadın kimi qarşılayırdılar. Parisdə zadəgan ailələr onunla görüşüb, bir yerdə oturmağı özlərinə şərəf sayırdılar.

Müsabiqədən bir il sonra o, 1913-cü ildə əslən dağıstanlı olan Uruzovla ailə həyatı qurur. Ailəsi bu evliliyə razı olmasa da, Sona xanım Uruzovdan ayrılmır.

Lakin bir müddətdən sonra həyat yoldaşı onu atıb naməlum halda yox çıxır. İnqilabdan sonra ailəsinə, Mehmandarovlara məxsus malikanələr və bütün ləl-cəvahiratlar əllərindən alınır. Ola bilsin ki, o, xan ailələrinin bir çox nümayəndələri kimi repressiyaya məruz qala bilərdi, lakin rus-sovet yazıçısı, maarif naziri Anatoli Vasilyeviç Lunaçarski ilə dostluq kömək edir. Moskvanın kənarındakı kiçik bir otağa köçərək bütün sənədləri və fotoşəkilləri yandırmalı olur. 

Lənkəranlı gözəlin sonrakı taleyi acınacaqlıdır. Yalnız 1966-cı ildə Bakıya qayıtdığı məlumdur. 1912-ci ildə şəhəri tərk edən gənc və parlaq Sona yarım əsrdən sonra qoca və xəstə kimi qayıdır. Bir vaxtlar gözəlliyi ilə bütün dünyanı fəth edən Azərbaycan xan ailələrinin varisi öz vətənində yararsız hala düşür. 

Sona xanım Mehmandarova 1968-ci ildə vəfat edib. Cənazəsi Bakıdakı qəbristanlıqlardan birində dəfn edilsə də, bu günə qədər onun dəqiq yeri bilinmir. Tarix onun dəfn olunduğu yeri belə qoruyub saxlamayıb.







SON XƏBƏRLƏR
6-02-2024, 15:20
“Xalq Ali Baş Komandanını artıq seçib” - Nicat Ocaqlı
2-02-2024, 15:05
Bakı Təhsil İdarəsi Əli Həsənovun şirkətinə 391 minlik tender verdi
2-02-2024, 15:02
Coşqun Rəhimova ağır itki
1-02-2024, 22:12
Afiyəddin Cəlilovun nəvəsinin xəstəxanadan FOTOSU YAYILDI
1-02-2024, 21:02
Adnan Əhmədzadənin həyat yoldaşı Londonda masaj salonu açıb - FOTO
1-02-2024, 20:58
Az müddətə iş adamı olan SOCAR-ın keçmiş məmuru Adnan Əhmədzadənin milyonluq saatı - FOTO
1-02-2024, 20:51
Adnan Əhmədzadənin özündən 14 yaş kiçik həyat yoldaşı görün kimin qızı imiş - FOTO
28-12-2023, 00:40
Tovuzun unudulmuş kəndləri - Uçan körpü, yolsuzluq, qaz problemi...
9-11-2023, 16:02
Xankəndidəki “nənə-baba” heykəli sökülüb? (AÇIQLAMA)
9-11-2023, 15:59
Onlar bu ay maddi problemlərini həll edəcək - Əlavə gəlir əldə edəcək 5 BÜRC
9-11-2023, 15:56
Nadir izləyicisini təhqir etdi: “Alə get.. Ananla öpüşüm, ya ananı…”
9-11-2023, 15:45
Ətin qiyməti ilə bağlı MÜHÜM XƏBƏR
9-11-2023, 15:40
Nazpəri Dostəliyeva TANINMAZ HALDA - Plastik əməliyyat etdirdi + VİDEO
9-11-2023, 15:37
Şaumyanın heykəlinin gorbagor olması erməniləri dəli edib- FOTO
9-11-2023, 15:22
DYP XƏBƏRDARLIQ ETDİ! - Badamdarda yaşayan sakinlər üçün əhəmiyyətlidir
9-11-2023, 15:18
Xankəndi stadionu belə dəyişdi - Foto
9-11-2023, 15:15
Yağış yağacaq, külək əsəcək
9-11-2023, 15:12
Zöhrə Abdulayevanın məzarından görüntülər - VİDEO
9-11-2023, 01:02
Füzulidəki Şah Abbas karvansarası və Şah Abbas məscidi bərpa olunacaq
9-11-2023, 00:53
Niyə hansısa evli kişinin pulu ilə... - Xoşqədəm
9-11-2023, 00:29
Azərbaycanda DƏHŞƏT! - Məktəbli qız HAMİLƏ QALDI
9-11-2023, 00:23
Noyabrın 9-u və 10-u ilə bağlı əhaliyə XƏBƏRDARLIQ EDİLDİ
9-11-2023, 00:18
Bu 9 Qida QARACİYƏRİ Yavaş-Yavaş ÖLDÜRÜR! - VİDEO
9-11-2023, 00:08
9 Noyabr – Müstəqil Azərbaycanın Dövlət Bayrağı Günüdür
9-11-2023, 00:02
Türk aparıcıdan Xoşqədəmə qarşı gözlənilməz addım - FOTO